Onderdeel van: Onderzoekslijn Systeeminterventies
Onderzoeksteam:
Aurelie Lange (senior onderzoeker), Ron Scholte (betrokken hoogleraar)
Een eerste multicenter onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met de Vrije Universiteit, Academische Werkplaats Kindermishandeling, Lorentzhuis, Kinder- en Jeugdtraumacentrum en Universiteit Utrecht.
Vervolgonderzoek is opgezet in samenwerking met Margreet Visser (Klinisch Psycholoog bij Kenter Jeugdhulp), Catrin Finkenauer (hoogleraar Universiteit Utrecht) en Esther Kluwer (hoogleraar Radboud Universiteit Nijmegen).
Startjaar: 2014
Contactpersoon: Marieke van Geffen
E-mail: marieke.van.geffen@deviersprong.nl
Samenvatting:
Kinderen uit de Knel is een groepsbehandeling voor kinderen en jongeren in de leeftijd van 6 tot 18 jaar uit gezinnen die kampen met ernstige vechtscheidingsproblematiek. De kinderen/jongeren zitten door de vechtscheiding dusdanig ernstig in de knel, dat dit leidt tot symptomatologie dan wel een hoog risico hierop. De behandeling is ontwikkeld door het Lorentzhuis in samenwerking met het Kinder- en Jeugdtraumacentrum en bestaat uit een Multi Family Therapy (MFT) poliklinische gesloten behandelgroep voor 5 à 6 ouderkoppels en parallelle groepsbijeenkomsten voor de kinderen. Doel van de oudergroep is het beter samenwerken van de ouders in het belang van de kinderen. De ouders werken aan het doorbreken van de destructieve patronen en aan het vinden van oplossingen voor steeds terugkerende problemen. Uitgangspunt hierbij is dat de ouders een beter team zullen gaan vormen in de zorg voor hun kind(eren). Het welzijn van de kinderen staat hierin steeds centraal. Door de opvoedingssituatie te verbeteren, wordt tevens symptoomreductie bij het kind beoogd.
Er is weinig bekend over de specifieke kenmerken van vechtscheidende ouders vergeleken met andere scheidende ouders. Meer kennis hierover is van belang om effectieve interventies te kunnen ontwikkelen. Naar de effectiviteit van Kinderen uit de Knel is nooit eerder onderzoek gedaan. Daarom heeft de Viersprong mee gewerkt aan het multicenter onderzoek “Ouderschap na scheiding en Kinderen uit de Knel”. Het eerste doel van dit onderzoek was te achterhalen welke factoren een rol spelen bij conflicten en opvoeding na een scheiding. Het tweede doel was de effectiviteit van Kinderen uit de Knel te onderzoeken. Met de onderzoeksresultaten kunnen de begeleiding en behandeling van gezinnen waarbij de scheiding moeilijk verloopt, verder verbeterd worden.
Resultaten:
De groep ouders die aan Kinderen uit de Knel meededen, blijkt zeer divers, met name wat betreft het type en de duur van de relatie en het moment waarop de echtscheiding verwordt tot een vechtscheiding. Het zijn veelal jonge gezinnen met relatief hoogopgeleide ouders, bij wie de scheiding vaak grote gevolgen heeft voor het inkomen. De belangrijkste redenen voor de scheiding zijn een slechte communicatie, conflicten en nieuwe relaties.
Kinderen van vechtscheidende ouders rapporteren zowel een hoge kwaliteit van leven als een hoge mate van PTSS klachten. Kinderen die meer PTSS klachten rapporteren, ervaren echter ook een lagere kwaliteit van leven. Het sociale netwerk van ouders blijkt een belangrijke rol te spelen bij de instandhouding van conflicten tussen ex-partners. Als het sociale netwerk afkeurend staat t.o.v. de ex-partner zijn ouders minder geneigd de ex-partner te vergeven en rapporteren ouders een hogere mate van conflicten.
Het eerste onderzoek naar de effecten van Kinderen uit de Knel beschrijft positieve resultaten: ouders rapporteren bij einde van de interventie gemiddeld genomen minder, en minder ernstige conflicten. Daarnaast rapporteren ouders een verbetering van positieve processen als vergeving en acceptatie van de scheiding. Ook de kinderen rapporteren minder ouderlijke ruzies en bij ruim 20% van de kinderen leidt Kinderen uit de Knel tot een vermindering van de posttraumatische stress (PTSS) klachten.
Vervolgonderzoek:
Op dit moment wordt een vervolg onderzoek uitgevoerd naar de effecten van Kinderen uit de Knel tot 6 maanden na afronding van de behandeling. Daartoe worden de resultaten van de behandelde gezinnen vergeleken met een controlegroep van gezinnen die een echtscheiding hebben doorgemaakt zonder escalaties en noodzaak tot interventies. Aangenomen wordt dat de behandelde gezinnen na afloop van Kinderen uit de Knel even goed functioneren als de gezinnen uit de controlegroep. Daarnaast zal onderzocht worden of (veranderingen in) klachten bij kinderen samenhangen met de conflicten en het functioneren van ouders.
Dit onderzoek wordt mede gefinancierd door Stichting Achmea Slachtoffer en Samenleving
Publicaties:
Van der Wal, Finkenauer, & Visser (2018). Reconciling mixed findings on children’s adjustment following high-conflict divorce. Journal of Child and Family Studies, DOI: https://doi.org/10.1007/s10826-018-1277-z
Visser, M., Finkenauer, C., Schoemaker, K., Kluwer, E., van der Rijken, R., van Lawicke, J., de Schipper, C., & Lamers-Winkelman, F. (2017). I’ll never forgive you: High conflict divorce, social network, and co-parenting conflicts. Journal of Child and Family Studies, 26, 3055-3066.
Schoemaker, K., De Kruijff, A., Visser, M., Van Lawick, J., Finkenauer, C. (2016). Vechtscheidingen. Beleving en ervaring van ouders en kinderen en veranderingen na Kinderen uit de Knel. Amsterdam
Schoemaker, K., De Kruijff, A., Van der Rijken, R., Kluwer, E., Bom, H., Van Lawick, J., Visser, M., & Finkenauer, C. (2015). Vechtscheidende ouders – Wie zijn dat? Systeemtherapie, 27, 145-159.
Naar informatie over de behandeling Kinderen Uit de Knel (KUK).