Inhoud van deze pagina:
- Kort: dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis kenmerken
- Hoe ontstaat een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis?
- Hoe wordt een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis bij de Viersprong vastgesteld?
- Dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis kenmerken (Officiële criteria DSM-5)
- Behandeling van de dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis
- Behandeling van de dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis bij de Viersprong
Kort: dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis kenmerken
Mensen met een dwangmatige-stoornis (ook wel aangeduid met de term obsessieve compulsieve persoonlijkheid) vertonen een grote mate van controle en perfectie in hun dagelijkse leven. Zij streven hierbij naar overzichtelijkheid en voorspelbaarheid. Veel mensen met deze stoornis zijn erg bang dat als ze het niet precies zo doen als zij denken dat het moet, er dan iets ergs gebeurt. Dit maakt een flexibele en ontspannen houding voor hen extra lastig. Mensen met een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis omschrijven zichzelf vaak als echte perfectionisten en hebben een hoog streefniveau. Ze houden van orde, planning en regelmaat en hebben oog voor detail. Het liefst wordt alles tot in de puntjes geregeld.
Doordat alles perfect moet zijn, duurt het vaak erg lang om taken af te ronden, als dat al lukt. Want het is in hun ogen eigenlijk nooit goed genoeg. Dat maakt ook dat mensen met een deze persoonlijkheidsstoornis het liefst alles alleen doen en liever niet van anderen afhankelijk zijn in de uitvoering van taken. Normen en waarden worden strikt gehanteerd. Iets is goed of fout, een gulden middenweg lijkt er niet. Mensen met een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis worden door anderen vaak omschreven als plichtsbewust en toegewijd, maar anderzijds ook als dwangmatig, koppig en star. En omdat ze altijd maar met hun school of werk bezig moeten zijn houden ze weinig tijd over voor hun vriendschappen of vrijetijdsbesteding.
Het kost veel stress en energie om altijd maar controle te moeten hebben en beheerst te zijn; het komt dan ook vaak voor dat iemand met deze stoornis op den duur volledig uitgeput raakt. Mensen met een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis hebben dan ook vaak stress gerelateerde lichamelijke klachten, angststoornissen of krijgen een burnout. Ook komt bij deze groep mensen vaker dan gemiddeld een eetstoornis, zoals anorexia of boulimia voor. Verder kunnen ze last hebben van somberheidklachten.
Hoe ontstaat een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis?
In verschillende onderzoeken komt naar voren dat tussen de 1,7% tot 2,6% van de bevolking een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis heeft. Er is nog weinig bekend over hoe deze persoonlijkheidsstoornis tot ontwikkeling komt. Het gaat waarschijnlijk om een samengaan van psychologische-, genetische-, biologische- en omgevingsfactoren. Ten eerste wordt iedereen geboren met een ander temperament (je aangeboren sterke kanten en kwetsbaarheden). Van mensen die later een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis ontwikkelen, weten we dat ze als kind vaker dan gemiddeld een angstige en dwangmatige aanleg hadden.
Hoe deze aanleg zich verder ontwikkelt, is afhankelijk van de ervaringen die je in het leven opdoet en de omstandigheden waarin je opgroeit. Zo weten we bijvoorbeeld dat veel mensen met een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis zijn opgegroeid in een omgeving die onvoldoende veilig was omdat hun opvoeders afstandelijk, kritisch of streng waren. Ze groeide op in een omgeving waarin de nadruk sterk lag op verantwoordelijkheidsgevoel en schuld en er weinig ruimte was voor spel, ontspanning en ‘puberen’.
Hoe wordt een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis bij de Viersprong vastgesteld?
Naast het voeren van een of meerdere gesprekken met een intaker, worden ook een interview en verschillende vragenlijsten afgenomen. Op deze manier kan de intaker een zo compleet mogelijk beeld krijgen van de cliënt en diens problematiek. Dat wil zeggen van de klachten, problemen en achtergrond. Bij iemand met een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis valt vaak al snel hun perfectionisme en ordelijkheid op. Zij komen meestal erg goed voorbereid naar een intakegesprek; hebben lijstjes met data en doen zeer gedetailleerd hun verhaal. Vaak uit angst iets te vergeten of niet het complete beeld van henzelf en hun problematiek te schetsen.
De uiteindelijke diagnose wordt vastgesteld volgens de richtlijnen die binnen de geestlijke gezondheidszorg (GGZ) gelden. Op dit moment wordt binnen de GGZ voor de diagnose van persoonlijkheidsstoornissen gebruik gemaakt van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, in het kort de DSM-5. Dit is internationaal gezien het meest gebruikte classificatiesysteem voor het vaststellen van persoonlijkheidsstoornissen. Wanneer een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis wordt vastgesteld, past de problematiek in onderstaande omschrijving van de DSM-5.
Dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis kenmerken (Officiële criteria DSM5)
Een diepgaand patroon van preoccupatie met ordelijkheid, perfectionisme, beheersing van psychische en intermenselijke processen, ten koste van soepelheid, openheid en efficiëntie, beginnend in de vroege volwassenheid en tot uiting komend in diverse situaties, zoals blijkt uit vier (of meer) van de volgende kenmerken:
- is gepreoccupeerd met details, regels, lijsten, ordening, organisatie of schema’s, wat zo ver gaat dat het eigenlijke doel uit het oog verloren wordt
- toont een perfectionisme dat het afmaken van een taak bemoeilijkt (bv. onvermogen iets af te maken omdat het niet aan de eigen overtrokken eisen voldoet)
- is overmatig toegewijd aan werk en productiviteit met uitsluiting van ontspannende bezigheden en vriendschappen (niet te verklaren door een duidelijke economische noodzaak)
- is overdreven gewetensvol, scrupuleus en star betreffende zaken van moraliteit, ethiek of normen (niet te verklaren vanuit culturele of godsdienstige achtergrond)
- is niet in staat versleten of waardeloze voorwerpen weg te gooien, zelfs als ze geen gevoelswaarde hebben
- is er afkerig van taken te delegeren of om met anderen samen te werken, tenzij dezen zich geheel onderwerpen aan zijn manier van werken
- heeft zich een stijl van gierigheid eigen gemaakt ten aanzien van zichzelf en anderen; geld wordt gezien als iets dat opgepot moet worden voor toekomstige catastrofes
- toont starheid en koppigheid
Behandeling van de dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis
Cliënten met een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis hebben vaak een zeer grote behoefte aan controle en stellen extreem hoge eisen aan zichzelf, welke hen belemmert in hun dagelijkse leven. In psychotherapie kunnen de therapeut en eventuele groepsleden meekijken naar de patronen van cliënt; hoe de cliënt doorgaans denkt, voelt en zich gedraagt. Deze ‘patronen’ worden vervolgens tegen de achtergrond van iemands aanleg en achtergrond bekeken. Op deze manier kunnen cliënten leren (h)erkennen wanneer zij teruggrijpen op ‘controle en hoge eisen hebben’ en begrijpen hoe het komt dat zo die grip en beheersing over hun gevoelens en contacten met anderen zo nodig hebben.
Wanneer een cliënt dit inzicht heeft gekregen, kan de hij of zij het gevoel van onzekerheid hierover verwerken en oefenen met nieuw en ander gedrag. De therapeut kan helderheid en orde brengen in de verwarrende veelheid van emoties die dit met zich meebrengt. Op deze manier kan ruimte komen om te ontdekken dat de buitensporige behoefte aan controle niet meer nodig is, om deze vervolgens geleidelijk los te laten. Samen met motivatie en wil om samen te werken met de behandelaar, zal een behandeling bij de Viersprong in de meeste gevallen leiden tot opmerkelijke verbetering. In intensieve psychotherapie kan in veel gevallen, afhankelijk van de intensiviteit van de behandeling, binnen drie tot achttien maanden blijvende verbetering in het functioneren worden bereikt.
Behandeling van de dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis bij de Viersprong
Voor de behandeling van een dwangmatige-persoonlijkheidsstoornis zijn binnen de Viersprong verschillende mogelijkheden. Afhankelijk van de ernst van de problemen, wordt meestal een keuze gemaakt uit een van de volgende zorgprogramma’s:
Disclaimer ten aanzien van deze pagina
De persoonlijkheidsstoornis en de daarvoor geschikte behandeling hebben wij met zo groot mogelijke zorgvuldigheid beschreven op deze webpagina. Het doel daarbij is om u een algemeen beeld te geven van de persoonlijkheidsstoornis en onze mogelijkheden daar een passende behandeling bij te bieden. Echter, de realiteit is vaak veel complexer dan hierboven staat beschreven en daarom zijn wij helaas niet altijd in staat om een passende behandeling te bieden. Vaak is er sprake van meerdere stoornissen die samen voorkomen en dan is het voor ons zoeken naar wat we eerst aanpakken en op welke manier. Het kan dan voorkomen dat wij hiervoor onvoldoende kennis en ervaring in huis hebben, we kijken dan wel waar u wel geholpen zou kunnen worden. Kijkt u voor verdere informatie naar onze disclaimer op https://www.deviersprong.nl/disclaimer.