Mensen met borderline ervaren vaak heftige emoties, een instabiel zelfbeeld en moeite met relaties. Ze voelen zich snel afgewezen, reageren impulsief en hebben moeite om emoties te reguleren. Soms voelen ze zich juist leeg of vlak. Deze kenmerken kunnen sterk wisselen en zijn vaak moeilijk te begrijpen — zowel voor henzelf als voor hun omgeving.
Officiële kenmerken: DSM-5 criteria borderline persoonlijkheidsstoornis
De DSM-5 beschrijft borderline aan de hand van 9 criteria. Denk aan:
- instabiele relaties;
- impulsiviteit;
- identiteitsproblemen;
- emotionele labiliteit;
- intense angst om verlaten te worden;
- chronisch gevoel van leegte;
- woede-uitbarstingen;
- dissociatie;
- zelfbeschadiging of suïcidepogingen.
Bij een diagnose moeten minimaals vijf van deze kenmerken aanwezig zijn en het dagelijks functioneren beïnvloeden.
Herstel en prognose
Borderline is behandelbaar. Veel mensen ervaren na therapie meer rust, betere relaties en meer grip op hun emoties. Herstel betekent niet dat alle kenmerken verdwijnen, maar wel dat iemand er beter mee leert omgaan. Vroegtijdige herkenning en passende hulp maken een groot verschil in het verloop van de stoornis.
Tijdens de behandeling van een borderline-persoonlijkheidsstoornis staat vaak het leren omgaan met emoties, impulsiviteit en het leren begrijpen van zichzelf en anderen centraal.
Samen met motivatie en wil om samen te werken met de behandelaar, zal een behandeling bij de Viersprong in de meeste gevallen leiden tot opmerkelijke verbetering en soms zelfs tot volledig herstel. In intensieve psychotherapie zal in de meeste gevallen een duidelijke verbetering in de persoonlijkheid en het functioneren en een ervaren kwaliteit van leven worden bereikt.
Behandelopties van de borderline-persoonlijkheidsstoornis bij de Viersprong
Voor de behandeling van een borderline-persoonlijkheidsstoornis of een aantal trekken van deze stoornis zijn binnen de Viersprong verschillende mogelijkheden. Afhankelijk van de ernst van de problemen, maar ook de sterke kanten en mogelijkheden van een cliënt, wordt meestal een keuze gemaakt uit:
- Mentalization-Based Treatment (MBT)
- Schematherapie
- Bij trekken op indicatie ook mogelijk: Psychodynamische psychotherapie
Meer lezen:
Borderline-persoonlijkheidsstoornis samengevat
Hoe vaak het voorkomt
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat 1% tot 1,7% van de mensen uit de algemene bevolking een borderline-persoonlijkheidsstoornis heeft. Anders dan veel mensen denken, komt deze stoornis evenveel voor bij mannen als bij vrouwen. Mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis kunnen onderling ook erg van elkaar verschillen. Dit komt door een grote verscheidenheid aan symptomen en gedragingen die bij deze stoornis passen. Toch zijn er ook overeenkomsten.
Hoe ontstaan borderline persoonlijkheidsstoornis kenmerken?
Hoe een borderline-persoonlijkheidsstoornis zich ontwikkelt, is per persoon verschillend. We weten dus ook niet precies hoe het ontstaat. Het gaat waarschijnlijk om een ingewikkelde mix van een aantal factoren die op elkaar inwerken. Deze mix is voor niemand hetzelfde. En ook mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis kunnen onderling erg van elkaar verschillen. Iedereen wordt geboren met een ander temperament (je aangeboren sterke kanten en kwetsbaarheden). Mensen met borderline zijn doorgaans erg gevoelig en van nature impulsief. Maar ook hoe het zich uit is voor iedereen anders. Zo zou het impulsieve gedrag van een man met borderline zich eerder kunnen uiten in alcohol- en drugsmisbruik en agressief gedrag dan bij vrouwen. Bij vrouwen eerder in eetbuien en impulsief koopgedrag.
Hoe de gevoelige en impulsieve aanleg zich verder ontwikkelt, is afhankelijk van de ervaringen die je in het leven opdoet en de omstandigheden waarin je opgroeit. Mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis zijn emotioneel kwetsbaar en kunnen heftig reageren op emotionele zaken, waarna het lang duur voordat ze weer tot rust zijn gekomen. Ze hebben een bijzondere combinatie tussen impulsiviteit en emotionele instabiliteit. Deze combi lijkt gedeeltelijk te komen door de ingrijpende ervaringen die mensen met borderline hebben meegemaakt in hun leven. Hierbij kun je denken aan lichamelijk of emotioneel misbruik. Sommigen hebben ook seksueel grensoverschrijdende ervaringen gehad. Deze trauma’s kunnen de stresshormoonhuishouding ontregelen en op deze manier ook weer van invloed zijn op hun persoonlijkheidsontwikkeling. Dit maakt ze bovendien ook vatbaarder om bepaalde negatieve ervaringen op te doen, die hun kwetsbaarheid verder vergroten. Naar boven
Vriendschappen en relaties
Wanneer je een borderline-persoonlijkheidsstoornis hebt, voel je vaak niet in balans, maar erg instabiel en kun je (ook voor jezelf) soms onvoorspelbaar reageren. Je voelt je vaak snel afgewezen en bent bang om door mensen die belangrijk voor je zijn in de steek gelaten te worden. Je kunt sterk emotioneel reageren als dat dreigt te gebeuren. Soms houd je mensen daarmee ook op afstand. Je kunt last hebben van wantrouwen naar andere mensen toe en je laat je misschien door niemand echt kennen. Het is voor iemand met een borderline-persoonlijkheidsstoornis dan ook niet makkelijk om vriendschappen en relaties te behouden. Eigenlijk was dit al zo toen je jong was.
(Over)gevoellig en gevoelloos
Doorgaans heb je weinig grip op je emoties: de kleinste aanleiding kan je erg raken en je bijvoorbeeld onredelijk boos maken, zo boos dat je zin hebt om met dingen te gooien. Anderen vinden dan soms dat je overdrijft of te gevoelig reageert en zelf snapt je vaak ook niet goed waarom je zo emotioneel reageert. Je gevoeligheid maakt ook dat je soms impulsief reageert en dat je bijvoorbeeld dingen doet die schadelijk zijn voor jezelf of voor anderen. Zoals roekeloos autorijden of middelenmisbruik. Ook kan het voorkomen dat je jezelf snijdt, of op een andere manier beschadigt. Liever die pijn dan die leegte en pijn van binnen voelen. Maar de andere kant is ook waar. Soms lijkt je juist onaangeroerd door gebeurtenissen die mensen doorgaans erg van streek zouden maken. Op dat soort momenten voel je jezelf eerder vlak en gevoelloos. Je weet soms niet meer wie je nu eigenlijk bent en wat je voelt.
Stress, eten en somber zijn
Wanneer je gevoelens en het idee over wie je bent steeds alle kanten op gaan, kost dat veel energie en stress. Mensen met een borderline-persoonlijkheidstoornis hebben dan ook vaak stress gerelateerd lichamelijke klachten en angststoornissen. Mensen met deze stoornis hebben ook vaker dan anderen een posttraumatische stress stoornis of een eetstoornis zoals boulimia. Verder hebben mensen met een borderline persoonlijkheidstoornis vaak last van somberheidklachten. Ongeveer éénderde van de mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis heeft minimaal één andere persoonlijkheidsstoornis. Ook blijkt uit onderzoek dat mensen met deze stoornis een veel grotere kans op misbruik van alcohol of andere middelen hebben dan anderen. Een borderline-persoonlijkheidsstoornis heeft vaak ook een negatieve invloed hebben op je lichamelijke gezondheid. Denk maar eens aan lichamelijke problemen door middelenmisbruik of veel wisselende seksuele contacten bijvoorbeeld.
Hoe wordt een borderline-persoonlijkheidsstoornis bij de Viersprong vastgesteld?
Naast het voeren van een of meerdere gesprekken met een intaker, worden ook een interview en verschillende vragenlijsten afgenomen. Op deze manier kan de intaker een zo compleet mogelijk beeld krijgen van de situatie. Dat wil zeggen van de klachten, problemen en achtergrond. Bij iemand met een borderline-persoonlijkheidsstoornis is meestal sprake van een combinatie van emotionele instabiliteit, impulsief gedrag, problemen in relaties en het zelfbeeld.
De uiteindelijke diagnose wordt vastgesteld volgens de richtlijnen die binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) gelden. Op dit moment wordt binnen de GGZ voor de diagnose van borderline gebruik gemaakt van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, in het kort de DSM-5). Dit is internationaal gezien het meest gebruikte classificatiesysteem voor het vaststellen van persoonlijkheidsstoornissen. Bij de Viersprong wordt hiervoor gebruik gemaakt van een interview dat de criteria van de DSM uitvraagt. Dit is de meest betrouwbare manier om persoonlijkheidsstoornissen vast te stellen. Wanneer een borderline-persoonlijkheidsstoornis wordt vastgesteld, past de problematiek in onderstaande omschrijving van de DSM-5. Naar boven
Disclaimer ten aanzien van deze pagina
De persoonlijkheidsstoornis en de daarvoor geschikte behandeling hebben wij met zo groot mogelijke zorgvuldigheid beschreven op deze webpagina. Het doel daarbij is om u een algemeen beeld te geven van de persoonlijkheidsstoornis en onze mogelijkheden daar een passende behandeling bij te bieden. Echter, de realiteit is vaak veel complexer dan hierboven staat beschreven en daarom zijn wij helaas niet altijd in staat om een passende behandeling te bieden. Vaak is er sprake van meerdere stoornissen die samen voorkomen en dan is het voor ons zoeken naar wat we eerst aanpakken en op welke manier. Het kan dan voorkomen dat wij hiervoor onvoldoende kennis en ervaring in huis hebben, we kijken dan wel waar u wel geholpen zou kunnen worden. Kijkt u voor verdere informatie naar onze disclaimer op https://www.deviersprong.nl/disclaimer.